عَزیزٌ عَلَیَّ أن...
بسمه تعالی شأنه
عَنِ الاَصْبَغِ بْنِ نُباتَةَ قالَ سَمِعْتُ اَمیرَالمُؤمِنِینَ علیه السَّلامُ یَقُولُ:
صاحِبُ هذا الاَمْرِ الشَّریدُ الطَّریدُ الفَریدُ الوَحیدُ.
ترجمه روایت
از اصبغ بن نُباته [روایت شده است که] گفت: شنیدم امیرالمؤمنین [علی] علیه السلام می‌گوید: صاحب این امر [امام زمان روحی و ارواح العالمین له الفداء] آواره‌ی طرد شده‌ی تک و تنهاست...
تجزیه و ترکیب روایت
عَنِ = حرف جار
الاَصْبَغِ = مجرور به حرف جار
جار و مجرور متعلق به «حَدَّثَنا» قبل روایت.
بْنِ = بدل یا عطف بیان و مجرور
نُباتَةَ = مضاف إلیه و مجرور - به خاطر غیر منصرف بودن (علت منع صرف: علمیت + تأنیث) به جای کسره، فتحه گرفته است.
قالَ = فعل ماضی + فاعلش هو مستتر
سَمِعْتُ = فعل ماضی + فاعلش ضمیر متصل «تُ»
اَمیرَ = مفعول به و منصوب
المُؤمِنِینَ = مضاف إلیه و مجرور به علامت یاء
علیه = جار و مجرور - خبر مقدم و محلا مرفوع
السَّلامُ = مبتدای مؤخر و مرفوع
جمله «علیه السَّلامُ» = معترضه و بدون محل اعرابی
یَقُولُ = فعل مضارع و مرفوع، فاعلش «هو» مستتر
صاحِبُ = مبتدا و مرفوع
هذا = مضاف إلیه و محلا مجرور
الاَمْرِ = مضاف إلیه و مجرور
الشَّریدُ = خبر اول و مرفوع
الطَّریدُ = خبر دوم و مرفوع
الفَریدُ = خبر سوم و مرفوع
الوَحیدُ = خبر چهارم و مرفوع
جمله «یَقُولُ...» =
👈 ترکیب اول = مفعول به دوم «سمع» و محلا منصوب
طبق این ترکیب، مضاف «اَمیرَالمُؤمِنِینَ» حذف شده است؛ «کلامَ اَمیرِ المُؤمِنِینَ»
👈 ترکیب دوم = جمله حالیه برای «اَمیرَالمُؤمِنِینَ» و محلا منصوب
جمله «صاحِبُ هذا الاَمْرِ...» = جمله مفعول بها و محلا منصوب
📚 کمال الدین و تمام النِعمة، ج ٢، ص ٣۶١.
📚 الغیبة للنُعمانی، ص ١٧٨.