جا مانده از قافله شهداء...

بسمه تعالی شأنه

امیرالمؤمنین علی علیه السلام: 

لَا قُرْبَةَ بِالنَّوَافِلِ‏ إِذَا أَضَرَّتْ بِالْفَرَائِض‏. 

ترجمه روایت 

اگر کارهای مستحبی (نافله ها) باعث ضربه زدن به کارهای واجب می شود، آن مستحبات، باعث نزدیک شدن [به خداوند متعال] نمی شود.

تجزیه و ترکیب

لا = لای نفی جنس. 

قربة = اسم «لا» نفی جنس، مبنی بر فتح، محلا منصوب.  

بالنوافل =  جار و مجرور متعلق به عام محذوف [مثلا «کان» یا «کائن» یا چیزی که معنایی شبیه این ها دارد و دلالت بر ثبوت و وجود می کند مثل «مستقر»] خبر «لا» نفی جنس و مرفوع.

إذا = ادات شرط اسمی، غیر جازم. مفعول فیه (ظرف) متعلق به «أضرّت» و محلا منصوب.  اضافه شده به جمله «أضرّت بالفرائض».

أضرّت = ماضی + فاعلش ضمیر «هی» و محلا مرفوع، مرجع ضمیر: «النوافل». 

بالفرائض = جار و مجرور متعلق به «أضرّت».

جمله «أضرّت بالفرائض» = مضاف الیها و محلا مجرور.

📚 نهج البلاغة (للصبحی صالح) ؛ ص475 ؛ ح 39

قالَ امیرُالمؤمنینَ عَلِیٌّ علیه السلام :

اَوَّلُ عِوَضِ الْحَلیمِ مِنْ حِلْمِهِ، أنَّ النّاسَ أنْصارُهُ عَلَی الْجاهِلِ. 

(نهج البلاغة، حکمت ۲۰۶

وسائل الشیعة، ج ۱۵، باب ۲۶ از ابواب جهاد نفس، ح ۲۰۴۷۵) 

ترجمه روایت

اولین عوض و نتیجه‌ای که انسان بردبار و حلیم به خاطر حلمش دارد {به دست می‌آورد}، این است که مردم یار و یاور او هستند بر علیه شخص جاهل و نادان {و از او حمایت می‌کنند}. 

تجزیه و ترکیب

قال = فعل ماضی. 

امیر = فاعل و مرفوع. 

المؤمنین = مضافٌ إلیه و مجرور. 

علی = عطف بیان از امیرالمؤمنین و مرفوع. 

علیه = جار و مجرور، خبر مقدم، متعلق به عام محذوف، محلا مرفوع. 

السلام = مبتدای مؤخر، و مرفوع. 

جمله «علیه السلام» = معترضه است و محلی از اعراب ندارد. 

اول = مبتدأ و مرفوع. 

عوض = مضافٌ إلیه و مجرور. 

الحلیم = مضافٌ إلیه و مجرور. 

من حلمه = جار و مجرور، متعلق به «عوض». 

أنَّ = حروف مشبهة بالفعل و از ادات مصدریه. 

الناس = اسم «أنَّ» و منصوب. 

أنصارُ = خبر «أنَّ» و مرفوع. 

ه = مضافٌ إلیه و محلا مجرور. 

علی الجاهل = جار و مجرور، متعلق به «انصار».